Zwaartekracht: Einstein in het heelal

Lezing op 23 januari 2009 door Hans van der Meer

In de 19e eeuw behaalde de hemelmechanica, gebaseerd op de zwaartekrachtsleer van Isaac Newton, een aantal grote successen, waaronder het terugvinden van Ceres in december 1801 en de ontdekking van Neptunus in 1846. Aan het begin van de 20e eeuw publiceerde Albert Einstein een nieuwe gravitatietheorie. Deze theorie verklaarde de periheliumbeweging van Mercurius en voorspelde de juiste afbuiging van sterlicht tijdens een totale zonsverduistering.

Deze lezing vertelt iets over de historie van de zwaartekrachtstheorie, iets over Einstein en zijn algemene relativiteitstheorie, en behandeld vervolgens vele sterrenkundige aspecten, zowel instrumenten en waarnemingen. De natuurkundige behandeling van de theorie valt buiten het bestek van deze lezing.

Onderwerpen die aan bod komen zijn o.a. planeet- en dubbelpulsar banen, de invloed van zwaartekracht op tijd, de afbuiging van licht onder invloed van zwaartekracht, en hoe hiermee exo-planeten ontdekt kunnen worden. Ook wordt er kort ingegaan op recente experimenten, zowel op land als in de ruimte, die bedoeld zijn om exotische effecten als frame-dragging en gravitatiestraling waar te nemen.