De geschiedenis van de radiosterrenkunde in wereldcentrum Drenthe

Lezing op 28 maart 2014 door prof. dr W.N. Brouw
Wim Brouw is emeritus hoogleraar  in radiosterrenkundige onderwerpen van de Leidse en Groningse universiteiten, en oud-directeur van de stichting ASTRON.

In Drenthe staan de grootste radiotelescopen ter wereld. In deze lezing wordt stilgestaan bij de vraag hoe het mogelijk is, dat juist Drenthe het wereldcentrum van de radiosterrenkunde  werd. Hoe kwam een klein land als Nederland tot deze centrale positie?

Aan het eind van de jaren dertig werd de radiostraling van het heelal ontdekt en direct na de Tweede Wereldoorlog ging de verkenning van het heelal een nieuwe fase in, mede onder invloed van de voorspelling van de waterstof spectraallijn op 21 cm door H.C. van de Hulst in 1944. Wereldwijd werd er vlak na de oorlog begonnen het bouwen van radiotelescopen.

In Nederland werden de eerste metingen aan de vorm van het Melkwegstelsel in het begin van de jaren vijftig gedaan in Kootwijk. In 1956 werd de grootste radiotelescoop ter wereld geopend in Dwingeloo, in 1970 gevolgd door de grootste synthese radiotelescoop te Westerbork.
Daarna volgden in 1998 het EVN/JIVE centrum in Dwingeloo voor de waarneming en gegevensverwerking met de Europese, en grootste, VLBI telescoop (waarvan ook  Afrikaanse en Chinese radiosterrenwachten deel uitmaken.

De grootste lange-golf radiotelescoop LOFAR verscheen in 2010 in Exloo.