ALMA: een nieuwe kijk op het Heelal
GVWS/KNVWS Symposium 23 maart 2019
Op zaterdagmiddag 23 maart 2019 heeft de GVWS een symposium georganiseerd waarbij de Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (kortweg ALMA) centraal stond. Voor de pauze was er aandacht voor de instrumentatie en de telescoop(opstelling); na de pauze werd ingegaan op wetenschappelijke onderzoeksresultaten.
ALMA heeft vanaf het eerste moment dat de blik op het Heelal kon worden gericht, baanbrekende waarnemingen gedaan waardoor er nieuw licht geworpen is op diverse astronomische fenomenen. Hiervan werden tijdens het symposium diverse voorbeelden getoond.
Het symposium werd geleid door dagvoorzitter Niek de Kort, oud-voorzitter van de KNVWS.
| Sprekers en onderwerpen: | |||
| Joost Adema (NOVA) | |||
| Kijken naar het coole heelal - Introductie ALMA | |||
| Ronald Hesper (NOVA) | |||
| Detectie van sub-mm straling - De ogen en oren van ALMA | |||
| Floris van der Tak (SRON & Kapteyn Instituut Rijksuniversiteit Groningen) | |||
| ALMA en de vorming van sterren en planeten | |||
| Paul van der Werf (Sterrenwacht Leiden) | |||
| Het stoffige heelal | |||
ALMA
ALMA, de Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array is de grootste opstelling op aarde waarmee astronomische waarnemingen kunnen worden gedaan. De in totaal 66 schotels zijn in verschillende configuraties op te stellen, tot maximaal 16 km uit elkaar.
ALMA, gebouwd op een Chileense hoogvlakte zo’n vijf kilometer boven zeeniveau en gelegen in een gortdroge woestijn, wordt overspoeld met onderzoeksvoorstellen van astronomen. Er is veel meer vraag naar waarnemingen dan er per waarneemcyclus aan tijd beschikbaar is.
De uitzonderlijk hoge resolutie van ALMA zorgt namelijk voor verbluffende waarnemingen op basis waarvan veel bestaande veronderstellingen moeten worden bijgesteld. Zo ziet ALMA bijvoorbeeld dat planeetvorming al start voordat een ster volgroeid is en de protoplanetaire schijf zich heeft gevormd. En wat protoplanetaire schijven betreft: ALMA heeft daar voor het eerst een uitzonderlijk gedetailleerde afbeelding van kunnen maken.
Verder werpt ALMA nieuw licht op stervorming en de ontwikkeling van sterrenstelsels, dit naast vele andere fenomenen die zich in het heelal voordoen en tot nu toe al met ALMA bekeken zijn of nog bekeken gaan worden.
Tijdens het symposium wordt aandacht besteed aan ALMA als project; de detectie van submm straling met detectoren die in Groningen voor ALMA ontwikkeld en gebouwd zijn; en wetenschappelijke resultaten van ALMA, in het bijzonder op het vlak van stervorming en sterrenstelsels.
Overzicht symposia georganiseerd door de GVWS / KNVWS:
2019: ALMA: een nieuwe kijk op het Heelal (23 maart)
2018: Grensverleggend astronomisch onderzoek met LOFAR en SKA (24 maart)
2017: Onze Melkweg (25 maart)
2015: Protoplanetaire schijven (3 oktober)
2014: Kolonisten van 't Heelal (22 november)